Heybeliada’da kuzeybatı yönündeki ” Ümit Tepesi’ ne ” çıkınca, sizi ” Heybeliada Ruhban Okulu ” karşılar. Bu okul verdiği teoloji eğitim türü nedeniyle ” Rum Ortodoks Ruhban Okulu ” olarak adlandırılsa da ülkemizde Ruhban Okulu adıyla bilinir.1884 yılında din adamı yetiştirmek için açılan okul 1923 yılına kadar Yüksek Ortodoks Teoloji Okulu adını taşımıştır.
Osmanlı döneminde de açık kalan, 9. yy inşa edilen, Aziz Fotios tarafından kurulan Aya Triada Kilisesi okul binasının kendisi olsa da, 28 Haziran 1894 günü meydana gelen ve son 150 yıldır İstanbul’da yaşanmış en şiddetli deprem sırasında büyük ölçüde zarar gören yapıyı, İstanbul’un zengin rum tüccarlarından Pavlos Skilitsis Stefanovik ailesi tamir ettirmiştir. Ailenin, Kadıköy’deki Aya Triada, Şişli Rum Mezarlığındaki Ayios Petros ve Pavlos, Paris’teki Ayios Stefanos Kiliselerini de yaptırdığı bilinmektedir. Binanın mimarı Periklis Fotiadis’dir. O tarihlerde 36 yaşında olan Fotiadis, Padişah II. Abdülhamit’e referans olarak Beyoğlu’nda bulunan, 1893 yılında bitirdiği Zoğrafyon Rum Lisesi’ni göstermiştir.
Ruhban Okulu Mimari Yapısı :
Temeli 22 Nisan 1895 yılında atılan bina, 6 Ekim 1896 yılında bitirilmiş, planı da yunan alfabesinin ( -pi ) harfi şekline uygun olarak yapılmıştır. Yapı bir bodrum ve iki kattan oluşmaktadır. Giriş kapısı görkemli mermer merdivenleri ve sütunları ile antik yunan tapınağının girişini hatırlatmakta olup pencere ve cephe süslemelerinde ise Bizans yapılarını andıran tuğlalar kullanılmıştır.
Binanın bodrum katında yemekhane, kütüphane giriş katında sınıflar, fizik-kimya laboratuvarı, revir , yatakhane ikinci katında ise büyük tören salonu, müdür ve öğretmen odaları, sekreterlik, yatılı kalan öğretmenlerin odaları ve teaoloji bölümü talebeleri için yatak odaları bulunduğu söylenmektedir.
Heybeliada Ruhban Okulu Eğitim Programı :
Okul resmen 1 Ekim 1844 yılında Fener Rum Patriği, Patrik 4. Germanos tarafından açılmıştır. 1971’e kadar olan dönemde 1000’e yakın mezun vermiştir ve bu mezunların arasında günümüz Patriği I. Bartholomeos’un da bulunduğu 12 adet Fener Rum Patriği de vardır.
Okulun eğitim programlarına göre yıllara göre şöyle sıralayabiliriz;
- 1844-1919 dönemi 4 yıl ortaokul + 3 yıl teoloji
- 1919-1923 dönemi 5 yıllık teoloji
- 1923-1951 dönemi 4 yıl ortaokul+ 3 yıl teoloji
- 1951-1971 dönemi 4 yıl lise + 3 yıl teoloji
Okulda her zaman yalnızca Rum Öğrenciler eğitim görmüyordu, 1952 yılında çıkarılan bir kararla 1964’de güvenlik gerekçesiyle yasaklanana kadar yabancı öğrencilerin de eğitim görmesine izin verilmiş olup okuldan mezun olanlar sadece din adamı olmuyor, akademisyen, öğretmen, dişçilik gibi meslekleri de şeçmesine izin veriliyordu.
Heybeliada Ruhban Okulu Kütüphanesi :
Okulun kütüphanesinde ise teolojinin dışında Yunan klasikleri ,Bizans ve Roma tarihi, Kilise mimarisi, Kilise ilahileri, Hukuk, Arkeoloji, Sanat tarihi gibi konularda yaklaşık 120 bin kitap bulunmaktadır. Yunanca ve Latince dillerinin dışında da Türkçe, İtalyanca, Fransızca, İngilizce Almanca ve Arapça kitapları da vardır. 1960 yılında İstanbul’un varlıklı Rum ailelerinden Kiryako Pamukoğlu’nun bağışları ile restore edilen, yurtiçinden ve yurt dışından gelen bağışlarla kitap sayısı artan kütüphane okul kapalı olmasına rağmen varlığını sürdürmektedir.
Heybeliada Ruhban Okulu Kilisesi Hakkında :
Kilisesi ise 1844 yılında Hristiyanlığın kutsal Üçlü’süne ( Aya Triada ) ithaf edilerek yapılmıştır. Kilise 3 bölümden oluşmakta ve bazilika şeklindedir.Fresk ve mozaik ikona bulunmayan kilisede tavanda bulunan pantokrator dikkati çekmektedir.Çan kulesi bulunamadığından çanlar bahçede özel yapılmış bir yerde durmaktadır. Kilisenin arkasındaki mezarlardan ikisi İstanbul Rum Patriklerinden V. Konstantin ile VII. Kirillos’a aittir. Diğerleri okul müdürlerinin ve tanınmış öğretmenlerinindir. Manastır duvarlarının dışında da İstanbul Rum Patriği VIII. Neofitos’un yattığı bir mezar daha bulunmaktadır.
Ruhban Okulu Geleceği Hakkındaki Süreç :
1971 yılında Türkiye’deki bütün özel okulların devletleştirildiği dönemde muadili olmaması nedeniyle kapanmak zorunda kalan okul, bugün İstanbul Rum Patrikhanesi’ne bağlı olan Manastır şeklinde işlevini sürdürmektedir. 1993-1998 yılları arasında Teoloji ve Çevre sorunlarını konu alan bir dizi toplantı ve seminere de ev sahipliği yapan bina, Açık Kapı Mimarlık Festivali’nin de mekanı olmuştur.
Kimi zaman ABD devlet başkanlarının da ziyaretine sahne olan ve bu kişilerce dönemin Türkiye Cumhurbaşkan’larına da okulun yeniden açılması yönünde telkinlerde bulunan okulun hizmet verme kararı bir sorun yumağı içinde kaybolmuştur. Okulun açılmasının Türkiye’nin Din ve İfade özgürlüğü imajına güçlü bir duruş vereceği söylenirken Ruhban Okulu’nun, Ortodoks aleminde Atina Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden sonra kurulan akademi düzeyindeki ilk yer olması bu okulun önemini arttırmaktadır. 1971’deki Anayasa Mahkemesinin kararından sonra Heybeliada Ruhban Okulu da ” Özel Yüksekokul ” konumunda tanımlandı. Türk üniversitelerinden birine ya da bir ilahiyat fakültesine bağlanması gerekirken Patrikhane’nin karşı çıkması üzerine kapatıldı.
istanbulugeziyorum34.wordpress.com 