Adile Sultan Kimdir ?
Adile Sultan, II. Mahmut’un 4. İkbal Zenginar Hanım’dan doğan kızıdır. 1826 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Adile Sultan din, edebiyat, müzik ve hat alanlarında iyi bir eğitim almıştır. 1845 yılında Tophane Müşiri Mehmet Ali Paşa’yla evlendikten sonra dört çocuğu ve kocasının ölmesi Adile Sultan’ı çok etkiler ve 1869 yılından sonra kendisini hayır işlerine adar. Adile Sultan 14 vakıf kurar. 1899’da vefat eden Adile Sultan’ın mülklerinin birçoğu ise eğitim kurumu olarak kullanılır.
Adile Sultan Kasrı Tarihçesi
Bahçesinde Bulgaristan’dan getirilen özel üzümlerin bulunduğu bahçe bir botanik vahadır. Sultan III. Selim, annesi Mihrişah Valide Sultan için buraya bir bağ köşkü inşa ettirir. Köşk, Sultan Abdülmecid’e geçtiğinde hediye olarak annesi Bezmialem Valide Sultan’a verilir. Valide Sultan’ın ölümünden sonra ise arazi Altunizade ailesine intikal ettiğinde, Altunizade İsmail Zühtü Paşa, 1860 yılında burada bir köşk inşa ettirir. Bir süre sonrada köşkü, Sultan Abdülaziz’e armağan eder. Sultan Abdülaziz köşkü yıktırıp Osmanlı devleti mimarları ailesinden, Paris Saint – Barbemimarlık mezunu Nigoğos Amira Balyan’a yeni bir bina inşa ettirir ve annesi ( Pertevniyal ) Valide Sultan’a hediye eder. Yapı, 1863 yıllarında Adile Sultan’a yazlık saray olarak verilir.
Adile Sultan’ın ölümünden sonra yapıya, Sultan Mehmet Reşat’ın üçüncü eşi Darrüalem Kadın yerleşmiş, o da 1909’da vefat edince yapı bir süre boş kalmıştır. 1916-1917 yılları arasında kız öğrenciler için Darüleytam ( Yetimler Yurdu ) olarak düzenlenmiş ve Maarif Vekaletine bağlanmıştır.
Yetim evleri 1914 sonlarına doğru Maarif Nazırı Ahmet Şükrü Bey tarafından kurulmuştur. İstanbul ve Anadolu’da sayısı 80’i bulur. Şehit çocukları, kimsesiz ve himayesiz yetimleri, vatana yararlı birer fert hale getirmekti amacındadır.
1924 Cumhuriyet sonrasında ise bu binadaki Darüleytam kapatılmış ve ” Validebağı Şehir Yatı Mektebi ” olarak hizmet vermiştir. Darüleytam’ın kapatılmasından sonra 1927’de Maarif Vekâleti Validebağ Kasrı’nı Prevantoryum’a dönüştürülmüştür. 1933’lü yıllardan sonra, Adile Sultan Kasrı adı verilmiştir. 1928 yılında kasrın kapasitesini arttırmak için, çatı katı yıktırılıp yerine solaryum katı yapılmıştır. 1971 yılında kat ilavesinin binaya zarar vermesi nedeniyle yıkılmış ve yerine orjinal olmayan kırma çatı yapılmıştır. 1973’te Validebağ Öğretmenler Hastanesinin açılmasıyla, prevantoryum olarak kullanılan Adile Sultan Kasrı hizmet dışı kalmıştır. 1991’de dönemin İstanbul Milli Eğitim Müdürü Turgut Akan’ın önerisiyle, Öğretmenevi ve Kültür Merkezine dönüştürülmesine karar verilmiştir. Genelde günümüze değin eğitim hizmetlerinin çokça yer aldığı binada Türk sinema tarihine damgasını vuran Hababam Sınıfı’nın ilk film serileri çekilmiştir ve odalardan biri Hababam Sınıfı Müzesi olarak düzenlenmiştir.
Darül Eytam Lara, bir dönem yetimlerin bakımı için kaynak oluşturmak amacıyla, tütün vergilerinin gelir olarak aktarıldığını belirtmiştik. Bu amaçla hizmet veren binanın, tütün-sever hababam sınıfının, sigara ve Mahmut hoca ekseninde varoluş şavaşlarına sahne olması nasıl bir ironidir. Aynı derece de haylaz ve baba parası ile okuyan öğrencilerin öncelikle alay ettiği, sonradan birleşip maddi manevi himayelerine aldıkları Ahmet adındaki ögrenci de, muhtaçların kol kanat gerildiği bina olma misyonunu tamamlamasına yardım eder.
Klasik Osmanlı eğitiminden farklı olarak filmdeki öğrencilerin beraberlik ruhunu kaybetmeden birey olarak kendilerini hocaların karşısında kanıtlamaya çalıştığı eğitim sistemiyle ilgili filmin de çağdaşlaşma yolunda ilerleyen son dönem Osmanlı mimarisiyle buluşan bu binada yer alması da güzel bir benzerliktir.
istanbulugeziyorum34.wordpress.com 